چرا افراد دچار اضافه وزن میشوند؟
برخی افراد به راحتی می توانند کیک، بستنی و هر خوراکی مورد علاقه خود را بخورند و هیچ وزنی اضافه نکنند، از سوی دیگر افرادی هستند که با خوردن کوچکترین تنقلات دچار اضافه وزن میشوند. چرا؟ دلایل چاقی این افراد چیست؟ چه چیزی باعث میشود که یک فرد بدون تلاش لاغر بماند اما شخص دیگری مجبور باشد برای جلوگیری از افزایش وزن یا بازیافت وزنهای متعادل گذشته مبارزه کند؟ یک جواب بسیار ساده این است که وزن شما بستگی به تعداد کالریهای مصرفیتان دارد و اینکه چه مقدار از کالریهای مصرفی را ذخیره میکنید و یا میسوزانید. اما هر یک از این عوامل تحت تأثیر ترکیبی از ژنها و محیط قرار دارد. هر دو میتوانند بر روی فیزیولوژی (مانند سرعت سوزاندن کالری) و همچنین رفتار (مانند انواع غذاهایی که برای خوردن انتخاب میکنید) تأثیر بگذارند. تعامل بین همه این عوامل از لحظه اول زندگی آغاز میشود و در طول زندگی ادامه دارد.
علت اضافه وزن افراد
معادله کالری
تعادل کالریهای ذخیره شده و سوزانده شده به مواد ژنتیکی، میزان فعالیت بدنی و میزان صرف انرژی در حالت استراحت بستگی دارد (برخی کالریهای بدن هنگام استراحت میسوزند). اگر به طور مداوم تمام کالریهای مصرفی خود را بسوزانید وزن خود را حفظ میکنید. اگر کمتر از کالری مصرفیتان انرژی بسوزانید دچار افزایش وزن میشوید. کالری اضافی به عنوان چربی در بدن ذخیره میشود، بدن این چربی را در سلولهای چربی خاص (بافت چربی) ذخیره میکند (یا با بزرگ کردن سلولهای چربی که همیشه در بدن وجود دارند یا با ایجاد تعداد بیشتری از آنها). اگر میزان مصرف مواد غذایی خود را کاهش دهید و کالری کمتری نسبت به سوزاندن مصرف کنید یا اگر بیشتر ورزش کنید و کالری بیشتری بسوزانید بدن برخی از ذخایر چربی را کاهش میدهد. وقتی این اتفاق میافتد سلولهای چربی همراه با دور کمر شما کوچک میشوند.
تأثیرات ژنتیکی
تا به امروز بیش از ۴۰۰ ژن مختلف در اضافه وزن یا چاقی نقش داشته است هرچند به نظر میرسد تعداد انگشت شماری از آنها نقش اصلی را برعهده دارند. ژنها از بسیاری جهات با تأثیر در اشتها، احساس سیری (احساس پر بودن)، متابولیسم، هوس غذا، توزیع چربی بدن و تمایل به مصرف غذا به عنوان روشی برای مقابله با استرس در ایجاد چاقی نقش دارند. قدرت تأثیر ژنتیکی در اختلالات وزن از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. تحقیقات نشان میدهد که در برخی از افراد ژنها فقط ۲۵٪ از استعداد اضافه وزن را تشکیل میدهند، در حالی که برای برخی دیگر نفوذ ژنتیکی ۷۰٪ تا ۸۰٪ درصد نقش دارد. داشتن یک ایده تقریبی در مورد میزان نقش ژنها در وزن ممکن است برای درمان مشکلات چاقی و اضافه وزن مفید باشد.
دلایل محیطی چاقی
عوامل ژنتیکی، نیروهایی در درون شما هستند که به شما در افزایش وزن و اضافه وزن کمک میکنند. عوامل محیطی نیروهای خارجی هستند که در ایجاد این مشکلات نقش دارند. آنها هر چیزی را در محیط ما درگیر میکنند که باعث میشود بیش از حد غذا بخوریم یا کمتر ورزش کنیم. روی هم رفته کارشناسان فکر میکنند که عوامل محیطی نیروی محرکه علل چاقی و افزایش چشمگیر آن هستند. تأثیرات محیطی حتی قبل از تولد هم بر جنین تاثیر میگذارند. محققان گاهی اوقات این مواجهههای داخل رحمی را “برنامه نویسی جنین” مینامند. نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری سیگار میکشند نسبت به نوزادانی که مادرانشان سیگار نمیکشند بیشتر دچار اضافه وزن میشوند. همین مسئله در مورد نوزادانی صادق است که از مادران مبتلا به دیابت متولد میشوند. محققان معتقدند این شرایط ممکن است به طریقی متابولیسم کودک در حال رشد را از راههایی تغییر دهد که در اواخر زندگی بروز داده میشود.
عامل غذایی به عنوان یکی از دلایل چاقی
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، آمریکاییها به طور متوسط نسبت به دهه ۱۹۷۰ کالری بیشتری مصرف میکنند. بین سالهای ۱۹۷۱ تا ۲۰۰۰ یک مرد به طور متوسط روزانه ۱۶۸ کالری به وزن خود اضافه میکرد در حالی که یک زن به طور متوسط روزانه ۳۳۵ کالری اضافه میکرد. چه چیزی باعث این روند میشود؟ متخصصان میگویند این افزایش کالری ترکیبی از افزایش رستورانها، فستفودها و غذاهای پر کالری است. امروزه تقریباً در هر مکانی که میرویم -مراکز خرید، استادیومهای ورزشی و سالنهای سینما- غذا به راحتی در دسترس است. میتوانید ۲۴ ساعته وعدهها یا میان وعدههای غذایی را در ایستگاههای استراحت بین جادهای، فروشگاهها، حتی سالنهای بدن سازی و کلوپهای سلامتی خریداری کنید. آمریکاییها در حال حاضر بیشتر هزینههای ماهانه خود را صرف خوردن غذا در بیرون از خانه میکنند: در سال ۱۹۷۰ ما ۲۷٪ بودجه غذایی خود را صرف غذاهای خارج از خانه کردیم و تا سال ۲۰۰۶، این میزان به ۴۶ درصد رسیده است.
معادله تمرین
توصیههای فعلی کارشناسان این است که روزانه یک ساعت به صورت متوسط تا شدید ورزش کنید، اما کمتر از ۲۵٪ آمریکاییها این هدف را برآورده میکنند. زندگی روزمره ما فرصتهای زیادی برای فعالیت فراهم نمیکند. کودکان به دلیل کمبود کلاسهای ورزشی و نبود امکانات در مدرسه ورزش نمیکنند. بسیاری از افراد با ماشین به محل کار خود میروند و بیشتر روز را پشت سیستم مشغول کار هستند. از آنجا که ساعتهای طولانی کار میکنیم برای رفتن به باشگاه، ورزش یا فعالیتهای دیگر مشکل داریم. به جای پیاده روی به مغازههای محلی و جمع کردن کیسههای خرید سوار خودرو میشویم به مراکز بزرگ میرویم خریدهای خود را در یک سبد خرید میچرخانیم و تا خانه رانندگی میکنیم. استفاده گسترده از جاروبرقی، ماشین ظرفشویی و بسیاری از وسایل مکانیکی دیگر تقریباً تمام تلاش بدنی را از کارهای روزمره خارج میکند و همین میتواند یکی از دلایل چاقی باشد.
مشکل تلویزیون: میان وعده کم تحرک
به طور متوسط آمریکایی روزانه حدود چهار ساعت تلویزیون تماشا میکنند این وضعیت در تعدادی از مطالعات به اضافه وزن یا چاقی ربط داده شده است. دادههای حاصل از نظرسنجی ملی سلامت و تغذیه یک مطالعه طولانی مدت بر روی سلامت بزرگسالان آمریکایی انجام داد، این مطالعه نشان داد افرادی که دارای اضافه وزن و چاقی بیش از حد هستند زمان بیشتری را به تماشای تلویزیون و بازیهای ویدئویی اختصاص میدهند. بیش از دو ساعت تماشای تلویزیون در روز نیز خطر اضافه وزن در کودکان حتی در سنین سه سال را نیز افزایش میدهد. بخشی از مشکل ممکن است به خاطر این باشد که افراد به جای ورزش یا فعالیتهای دیگر که کالری بیشتری میسوزانند در حال تماشای تلویزیون هستند (تماشای تلویزیون فقط کمی بیشتر از خواب باعث سوزاندن کالری میشود و کمتر از سایر فعالیتهای کم تحرک مانند خیاطی یا مطالعه کالری میسوزاند). اما تبلیغات غذایی نیز ممکن است نقش بسزایی داشته باشد. میانگین یک نمایش تلویزیونی یک ساعته در حدود ۱۱ تبلیغ غذایی و آشامیدنی دارد که مردم را به خوردن غذا ترغیب میکند و مطالعات نشان میدهد که خوردن غذا در مقابل تلویزیون افراد را به سمت مصرف کالری بیشتر و به ویژه چربی بیشتر تحریک میکند. در حقیقت مطالعهای که میزان تماشای تلویزیون کودکان را محدود میکرد، نشان داد که این عمل به آنها کمک میکند تا وزن خود را کم کنند این به این دلیل نیست که آنها وقتی تلویزیون تماشا نمیکنند فعالیت بیشتری انجام میدهند بلکه تفاوت در این بود که کودکان هنگام تماشای تلویزیون تنقلات بیشتری نسبت به سایر فعالیتها حتی فعالیتهای کم تحرک میخورند.
استرس و مسائل مربوط به آن
متخصصان چاقی معتقدند که عوامل مختلفی در اضافه وزن و چاقی نقش اساسی دارند، استرس یک عامل مشترک است که این مشکل را تشدید میکند. به عنوان مثال این روزها افراد ساعات طولانی کار میکنند و تعطیلات کوتاهی دارند. در بسیاری از خانوادهها والدین هر دو کار میکنند که پیدا کردن وقت برای خانوادهها برای خرید، تهیه و خوردن غذاهای سالم در کنار هم را دشوار میکند. در اخبار شبانه روزی تلویزیون مدام گزارشهای کودک ربایی و اقدامات خشونت آمیز را میشنویم که این باعث افزایش سطح استرس میشود. این امر همچنین باعث میشود که والدین تمایلی نداشته باشند تا بچهها با دوچرخههای خود به پارک بروند تا بازی کنند. در آخر والدین بچهها را به بازی و فعالیتهای داخل خانه تشویق میکنند این به معنای فعالیت کمتر بچهها و استرس بیشتر والدین است. فشارهای روزمره – خواه برای مدرسه، محل کار یا تعهدات خانوادگی – اغلب افراد را به سمت غذا خوردن و کاهش خواب سوق میدهد که هر دو میتوانند به افزایش وزن کمک کنند. برخی از محققان همچنین فکر میکنند که غذا خوردن به طور نامنظم ممکن است یکی دیگر از دلایل چاقی باشد. شواهد عصبی نشان میدهد که ساعت بیولوژیکی مغز – ضربان ساز ضربان قلب که تعداد زیادی ریتم روزانه دیگر را در بدن کنترل میکند – همچنین ممکن است به تنظیم سیگنالهای گرسنگی و سیری کمک کند. در حالت ایده آل، این سیگنالها باید وزن ما را ثابت نگه دارند. آنها باید هنگامی که چربی بدن ما از حد معینی پایین میآید یا وقتی به چربی بیشتری نیاز داریم (به عنوان مثال در دوران بارداری) ما را به خوردن غذا برسانند و آنها باید به ما بگویند که چه موقع احساس سیری میکنیم و باید غذا را متوقف کنیم. ارتباط نزدیک بین ضربان ساز مغز و مرکز کنترل اشتها در هیپوتالاموس نشان میدهد که گرسنگی و سیری تحت تأثیر نشانههای زمانی قرار دارد. الگوهای نامنظم غذا خوردن ممکن است اثر این علائم را به روشی مختل کند که موجب افزایش چاقی میشود.