هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند که فرآیندهای بدن را تنظیم می‌کنند. آنها یکی از عوامل ایجاد چاقی هستند، هورمون‌های لپتین، انسولین، هورمون‌های جنسی و هورمون‌های رشد بر اشتها، متابولیسم بدن (سرعت سوختن کیلوژول بدن برای تامین انرژی) و توزیع چربی بدن تاثیر می‌گذارند. هورمون‌ها عملکرد سوخت و ساز، التهاب، یائسگی، جذب گلوکز و … بدن را کنترل می‌کنند. عواملی مانند استرس، سن، ژن‌ها و انتخاب‌های ضعیف سبک زندگی بر روی هورومون‌ها اثر منفی می‌گذارد و سبب کاهش سرعت سوخت و ساز، سوء هاضمه و گرسنگی غیر قابل کنترل و در نهایت افزایش وزن می‌شود. سیستمی از غدد به نام سیستم درون ریز با سیستم عصبی و سیستم ایمنی بدن کار می‌کند تا به بدن کمک کند با حوادث و فشارهای مختلف کنار بیاید. در ادامه با انواع هورمون چاقی آشنا می‌شویم:
هورمون چاقی لپتین
هورمون لپتین توسط سلول‌های چربی تولید و در جریان‌خون ترشح می‌شود. لپتین با تاثیر در مراکز خاصی از مغز، اشتهای فرد را کاهش می‌دهد تا میل به غذا خوردن را کاهش دهد. همچنین به نظر می‌رسد که ذخیره چربی بدن را کنترل می‌کند. از آنجا که لپتین از طریق چربی تولید می‌شود، میزان لپتین در افراد چاق بیشتر از افراد با وزن طبیعی است. بدن هر فرد دارای یک آستانه خاص برای لپتین است و زمانی که سطوح لپتین افزایش می‌یابد بدن این پیام را دریافت می‌کند که از انرژی کافی برای فعالیت برخوردار است و نیازی به دریافت کالری بیشتر نیستند. تحقیقات در حال بررسی این است که چرا پیام‌های لپتین در افراد چاق به مغز منتقل نمی‌شود.
هورمون چاقی انسولین
انسولین، هورمونی است که توسط لوزالمعده تولید می‌شود و برای تنظیم کربوهیدرات‌ها و متابولیسم چربی بسیار مهم است. انسولین باعث تحریک جذب گلوکز (قند) از خون در بافت‌هایی مانند عضلات، کبد و چربی می‌شود. وقتی مقاومت به انسولین اتفاق می‌افتد سلول‌های عضلانی قادر به تشخیص گلوکز وابسته به انسولین نیستند. بنابراین گلوکز در جریان خون باقی می‌ماند و سبب بالا رفتن شدید قند خون می‌شود. این اتفاق نهایتا منجر به افزایش وزن و دیابت نوع ۲ می‌شود.
چاقی و هورمون جنسی
توزیع چربی بدن نقش مهمی در ایجاد بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و انواع آرتروز دارد. چربی اطراف شکم نسبت به چربی ذخیره شده در پایین، باسن و ران‌ها خطر بیشتری دارد. به نظر می‌رسد که استروژن‌ها و آندروژن‌ها در مورد توزیع چربی بدن نقش مهمی دارند. استروژن‌ها هورمون‌های جنسی هستند که توسط تخمدان‌ها در زنان قبل از یائسگی تولید می‌شوند. آنها مسئول تخمک گذاری در هر چرخه قاعدگی هستند. مردان و زنان یائسه در بیضه‌ها و تخمدان‌ها استروژن زیادی تولید نمی‌کنند. در عوض، بیشتر استروژن آنها در چربی بدن تولید می‌شود. در مردان جوان، آندروژن‌ها در بیضه‌ها به نسبت بالایی تولید می‌شوند و هرچه فرد پیرتر می‌شود، این سطح به تدریج کاهش می‌یابد. با افزایش سن سطح هورمون‌های جنسی در مردان و زنان با تغییر در توزیع چربی بدن همراه است. در حالی که زنان در دوران باروری تمایل دارند که چربی را در قسمت پایین بدن خود ذخیره کنند، مردان مسن و زنان یائسه تمایل به افزایش ذخیره چربی در اطراف شکم خود دارند. زنان یائسه که از مکمل‌های استروژن استفاده می‌کنند، در اطراف شکم خود چربی جمع نمی‌کنند. مطالعات حیوانی همچنین نشان داده است که کمبود استروژن منجر به افزایش وزن بیش از حد می‌شود.
استروژن
این هورمون که یکی از اصلی‌ترین هورمون‌های جنسی در زنان است، باعث بلوغ در دختران و تنظیم باروری می‌شود. استروژن همچنین به محافظت از سیستم قلبی عروقی و استخوان‌ها کمک می‌کند و در خلق و خوی فرد تاثیر می‌گذارد. ممکن است استروژن با وارد کردن چربی به لگن و ران، شکل ظاهری شما را تحت تاثیر قرار دهد. بالا رفتن یا پایین آمدن سطح استروژن هر دو سبب افزایش وزن می‌شوند. سطح بالای استروژن در بدن هم می‌تواند به دلیل تولید بیش از حد این هورمون توسط سلول‌های تخمدان باشد و هم رژیمی که سرشار از استروژن است.
کورتیزول
هورمون کورتیزول، «هورمون استرس» لقب گرفته است؛ زیرا با افزایش استرس، این هورمون افزایش پیدا می‌کند و باعث بهبود کارکرد سیستم ایمنی و مزایای دیگری می‌شود. به طور کلی افرادی که دچار چاقی هستند، نسبت به سایر افراد سطح کورتیزول بالاتری دارند. این هورمون همچنین با بزرگتر بودن اندازه دور کمر ارتباط دارد. گاهی بدن به دلیل انتخاب‌های ضعیف سبک زندگی و عادات بد غذایی، ممکن است پیوسته در حالت استرس باقی بماند. این اتفاق سبب افزایش ترشح کورتیزول می‌شود که در نهایت بدن دچار افزایش چربی‌های احشایی و تحریک سلول‌های چربی می‌شود.
چاقی و هورمون رشد
غده هیپوفیز در مغز هورمون رشد تولید می‌کند که بر قد فرد تاثیر می‌گذارد و به ساخت استخوان و عضله کمک می‌کند. هورمون رشد همچنین بر متابولیسم (سرعت سوختن کیلوژول بر تامین انرژی) تاثیر می‌گذارد. محققان دریافتند که سطح هورمون رشد در افراد چاق کمتر از افراد دارای وزن طبیعی است.
عوامل التهابی و چاقی
چاقی با التهاب مزمن درجه پایین در بافت چربی همراه است. ذخیره بیش از حد چربی منجر به واکنش‌های استرسی در سلول‌های چربی می‌شود که به نوبه خود منجر به آزاد شدن فاکتورهای التهابی از بافت چربی می‌شود.
هورمون‌های چاقی به عنوان یک عامل خطر برای بیماری
چاقی با افزایش ابتلا به تعدادی از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و انواع مختلف سرطان و کاهش طول عمر و کیفیت پایین زندگی همراه است. به عنوان مثال، افزایش تولید استروژن در زنان مسن و چاق با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است که نشان می‌دهد منبع تولید استروژن مهم است.
هورمون‌های رفتاری چاقی
افرادی که چاق هستند دارای سطح هورمونی هستند که تجمع چربی بدن را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد با گذشت زمان، رفتارهایی مانند پرخوری و عدم ورزش منظم، فرآیندهای تنظیم کننده اشتها و چربی بدن را مجدداً تنظیم می‌کند تا فرد از نظر فیزیولوژیکی احتمال افزایش وزن را داشته باشد. بدن همیشه در حال تلاش برای حفظ تعادل است، بنابراین در برابر هرگونه اختلال کوتاه مدت مانند رژیم لاغری مقاومت می‌کند. مطالعات مختلف نشان داده است که سطح لپتین خون فرد پس از رژیم کاهش می‌یابد. کاهش سطح لپتین ممکن است اشتهای فرد را افزایش داده و متابولیسم وی را آهسته کند. این ممکن است به شما کمک کند تا متوجه شوید که چرا رژیم‌های لاغری دوباره باعث افزایش وزن می‌شود.