فناوری بلاک چین در سال ۲۰۰۹ به‌عنوان یکی از نمودها تکنولوژی در دنیای واقعی ظهور کرد. در واقع در این سال با ظهور یک ارز دیجیتالی به نام بیت کوین، فناوری بلاک چین نیز وارد میدان تکنولوژی شد. ارزهایی مانند بیت کوین بدون فناوری بلاک چین وجود نخواهند داشت؛ البته امروزه از این سیستم و فناوری در ابعاد دیگری مانند بخش‌های مالی، معاملات گوناگون، انتخابات الکترونیک و … نیز استفاده می‌شود. بر اساس ساختار (peer to peer (P2P بلاک چین، این تکنولوژی اجازه می‌دهد داده‌ها در سراسر جهان در هزاران سرور ذخیره شود و هر کس پس از ورود می‌تواند در زمان واقعی تمام سیستم را مشاهده کند. بنابراین امکان تقلب در سیستم وجود ندارد، در این مطلب می‌خواهیم در مورد این فناوری اطلاعات مفید و مختصری را ارائه دهیم:
تاریخچه بلاک چین
شکل بسیار ابتدایی بلاک چین به‌صورت درخت hash بود که برخی آن را به‌عنوان درخت Merkle می‌شناختند. این ساختار توسط Ralph Merkle در سال ۱۹۷۹ به ثبت رسید و از طریق تأیید و مدیریت اطلاعات بین سیستم‌های کامپیوتری کار می‌کرد. در این شبکه رایانه‌ای، اعتبار سنجی داده‌ها مهم بود تا هیچ اطلاعاتی در هنگام انتقال تغییر نکنند و هم چنین از ارسال داده‌های دروغین جلوگیری کند. درنهایت در سال ۲۰۰۸، Satoshi Nakamato بلاک چین رمزگذاری شده را ارائه داد که از طریق آن ارز دیجیتالی بیت کوین مورداستفاده قرار گرفت. به‌مرور کاربرد فناوری بلاک چین توسعه یافت و افراد از آن در زمینه‌های مختلفی استفاده کردند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
فناوری بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک تکنولوژی پیشرفته است که به‌عنوان بستر اصلی ارزهای دیجیتالی (کرپیتوکارنسی) به‌کاربرده می‌شود. یک دفتر الکترونیک عمومی است که بر اساس سیستم p2p و به‌صورت غیرمتمرکز ساخته شده که به‌صورت آشکار و غیرقابل تغییر در دسترس کاربران است تا رکوردهای موردنظر خود را در هر زمان به‌صورت مهروموم شده ثبت کنند. هر اطلاعاتی که در این بستر ثبت می‌کنید و یا مشاهده می‌نمایید غیرقابل تغییر است. فناوری بلاک چین زنجیره‌ای از بلاک‌ها است؛ شما به‌عنوان یک کاربر می‌توانید در هر بلاک آن اطلاعاتتان را ثبت کنید و این اطلاعات موجود در این بلاک‌ها در کنار هم و به‌صورت زنجیره وارد مرتبط شده و سیستم کل بلاک چین را به وجود می‌آورند. تمامی اطلاعات در همه گره‌های موجود در شبکه توزیع می‌شود تا یک سیستم جامعی به وجود بیاید که کل اجزا باهم هماهنگ بوده و یک واحد را تشکیل می‌دهند.
مثلاً در معاملات به‌وسیله بلاک چین تمام واسطه‌ها حذف خواهد شد اما در دنیای غیر دیجیتالی ما از واسطه‌هایی مانند بانک‌ها برای انجام این مبادلات استفاده می‌کنیم تا مبادلات و معاملات ما را ثبت کنند. در این نوع سیستم‌ها به دلیل نظارت فرد یا نهاد ممکن است مشکلات و تقلب‌هایی رخ دهد. اما در بلاک چین اطلاعات به‌صورت رمزگذاری شده و بدون هیچ واسطه یا نهاد کنترل شده‌ای نگهداری می‌شوند.
بلاک چین یک پایگاه داده دیجیتال غیرمتمرکز است که اطلاعات دیجیتالی را توزیع می‌کند نه کپی و از این طریق یک زیرساخت اینترنتی جدید به وجود آورده است. در این سیستم کاربران دارایی‌های دیجیتالی یکتای خود را به دیگر کاربران موردنظرش منتقل می‌کنند و این انتقال کاملاً امن است و در آن تقلبی از جانب فروشنده و خریدار صورت نمی‌گیرد. این فناوری به‌صورت گسترده‌ای توزیع شده و هر کاربر در سیستم خود به آن دسترسی دارد؛ بنابراین هیچ پایگاه و نهاد دولتی و خصوصی بر آن کنترل نداشته و نمی‌تواند آن را تغییر دهد. در این سیستم زنجیره‌ای سه اصل عینی باز بودن، غیرمتمرکز بودن و غیرقابل هک بودن رعایت شده است.
فواید بلاک چین
امنیت: امنیت رکن اساسی فناوری بلاک چین است که با توجه به اطلاعات رمزگذاری شده در آن این فناوری امنیت بسیار بالایی دارد. تمامی اطلاعات در یک پایگاه داده قرار دارد و کسی نمی‌تواند به این پایگاه داده دستبرد بزند. در این صورت تمامی داده‌ها از بین خواهند رفت. این سیستم عدم تمرکز بیشتری داشته و رایانه‌های بیشتری روی تأیید تراکنش‌ها فعالیت می‌کنند. در این صورت هک کردن آن بسیار دشوار است و همان‌طور که اشاره کردیم این اطلاعات در بلاک چین تغییر نکرده و یا از بین نمی‌روند.
قراردادهای هوشمند: اطلاعات در این سیستم غیرمتمرکز بوده و قراردادها هوشمند هستند. با استفاده از این فناوری می‌توانید قراردادهای هوشمند را بدون نیاز به‌واسطه اجرا کنید. مثلاً شما با یک پیمان‌کار قرارداد بسته و بعد از اتمام کار دستمزد آن به‌صورت خودکار پرداخت خواهد شد.
شفافیت اطلاعات: ازآنجایی‌که اطلاعات برای تمامی کاربران قابل مشاهده می‌باشد شفافیت اطلاعات در این سیستم نیز بسیار مهم و اساسی است.
بهره‌وری و سرعت بالا: وارد کردن رکورد و داده‌ها به‌صورت دستی و در سیستم‌ها هم سرعت کار را پایین‌تر می‌آورد و هم هماهنگی بین اطلاعات را دشوارتر خواهد کرد. اما سرعت و بهره‌وری در سیستم بلاک چین بسیار زیاد بوده و واسطه‌ها را حذف می‌کند.
بلاک چین عمومی و خصوصی
در بلاک چین خصوصی، تنها افرادی که دعوت‌نامه دارند می‌توانند از این فناوری استفاده کنند. این نوع بلاک چین‌ها امنیت بیشتری داشته و سرعت آن‌ها نیز زیادتر است. اما بلاک چین عمومی برای عموم در دسترس است و هر شخصی می‌تواند به آن وصل شود و تراکنش‌ها را اجرا و تأیید کند. در این بلاک چین تمام کاربران یک کپی از دفتر کل غیرمتمرکز دارند. بلاک چین بیت کوین یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های بلاک چین عمومی است.
استفاده از بلاک چین در دنیای امروزی
همان‌طور که در ابتدا اشاره شده از فناوری بلاک چین به‌عنوان بستری برای تبادل ارزهای دیجیتالی استفاده می‌شود، بااین‌حال امروزه این سیستم در صنایع دیگری نیز به‌کاربرده شده و بهره روی را بالاتر برده است که در این قسمت به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: طبق بررسی Gartner در بهار سال گذشته نشان داد که تنها ۱٪ بلاک چین در محیط‌های تولیدی مستقر شده است که این رقم تا امروز به ۳.۳ درصد افزایش یافته است.
انتخابات دیجیتال: در انتخابات دیجیتال رأی‌گیری، ثبت‌نام نامزدها، شمارش آرا و اعلام نتایج نیز به‌صورت اینترنتی انجام می‌شود. استفاده از سیستم بلاک چین با محیط امن و سریعی در انتخابات الکترونیک باعث بالا بردن بهره‌وری آن شده است.
بانکداری: معاملات بانکی یکی از معاملاتی است که بسیار رواج داشته و اکنون از طریق فناوری بلاک چین می‌تواند به‌سرعت بیشتر و هزینه کمتری انجام شود. امروزه بانکداری در برخی از کشورها مانند انگلیس بر پایه فناوری بلاک چین انجام می‌شود.
احراز هویت: در این صورت کاربران جزئیات مربوط به هویت خود را در بستر بلاک چین ذخیره می‌کنند و در صورت لزوم هر کس که می‌خواهد از هویت شما باخبر شود از طریق جست‌وجو در بلاک چین به این اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند.
بورس: بازار بورس با توجه به امنیت و باز بودن سیستم بلاک چین می‌تواند از این فناوری استفاده کند.
ذخیره‌سازی داده‌ها: شما ممکن است برای ذخیره‌سازی اطلاعات خود از سرویس‌های ابری مانند دراپباکس استفاده کنید اما تا چه میزان به این سرویس‌ها اعتماد دارید. این شبکه‌ها ممکن است در برابر منافع خود اطلاعات مهمتان را در دسترس برخی نهادها مانند نهادهای دولتی بگذارند، اما در بلاک چین این اتفاق هرگز نمی‌افتد چون کنترل در دست یک نهاد اصلی نیست و اطلاعاتتان در سیستم با یک رمزگذاری منحصربه‌فرد ذخیره می‌شود.
حسابداری: در حسابداری امروزی بروز خطاهای انسانی امری طبیعی است و باوجود حجم عظیمی از اطلاعات ممکن است همگام‌سازی و هماهنگی آن‌ها نیز دچار مشکل شود. بااین‌حال می‌توان از بلاک چین در حسابداری استفاده کرد تا هم خطای انسانی از بین برود و هم بین تمام رکوردهای ثبت‌شده در این سیستم هماهنگی به وجود آید.
اینترنت اشیا: در این سیستم اشیا و وسایل موجود از طریق شبکه اینترنتی باهم در ارتباط و هماهنگ هستند حال اگر این هماهنگی از طریق بلاک چین صورت بگیرد امنیت اطلاعات زیادتر شده و سرعت آن نیز به‌مراتب بالاتر می‌رود.