شپش سر موجود موذی آزاردهنده ۱.۶ میلیمتری یکی از معضلات و دغدغه‌های بزرگ و اساسی جوامع بشری امروزی است. از بین بردن این موجود مزاحم به دلیل مقاومت آن نسبت به داروهای شیمیایی بسیار سخت گشته و به همین دلیل راه‌های طبیعی و خانگی مبارزه با این موجود آزاردهنده مثمرثمرتر واقع می‌شوند. هر چند آلودگی موها با شپش سر ممکن است برای هر انسانی در هر سنی اتفاق بیفتد اما این عارضه معمولاً بین کودکان ۳ تا ۱۴ سال رواج بیشتری دارد. یکی از دلایل گسترش سریع این آلودگی در میان انسان‌ها راه آسان انتقال این موجود به بدن فرد دیگری است که از طریق تماس با مو، برس، لباس، حوله یا پتوی شخص آلوده به شخص دیگر قابل انتقال است. از علائم شایع شپش سر عبارتند از احساس راه رفتن چیزی روی سر، خارش شدید پوست و بروز دانه‌های سفید بر روی موها که همان شفیره یا تخم شپش هستند که باید از سطح مو جمع آوری شوند، در غیر اینصورت تبدیل به شپش می‌شوند و به سرعت تکثیر می‌یابند.
چگونه از شر شپش سر خلاص شویم؟
هنگام برخورد با شپش سر باید چند نکته را به خاطر داشته باشید، اگر چه این موجود می‌تواند به راحتی انتقال یافته و تکثیر یابد اما هیچگونه بیماری و عارضه جدی ایجاد نمیکند و در صورت وجود این موجود در موهای شما بدین معنی نیست که شما نجس بوده یا بهداشت و اصول بهداشتی را رعایت نمی‌کنید این موجود حتی در موهای تمیزترین و بهداشتی‌ترین فرد نیز تخم گذاری می‌کند.
۱- استفاده از شانه شپش
مواقعی وجود دارد که شما مجبور هستید از شانه شپش برای شستشوی لانه‌ها، پوره‌ها و شپش‌های بزرگ استفاده کنید. اگر فرزند شما تنها یک شب را در کنار دوستانش سپری نموده و بعد از آن شما متوجه شدید که یکی از دوستانش دچار این عارضه بوده است استرس به دل خود راه نداده و اصلاً نگران نباشید، تنها هر روز روزی دوبار (صبح و عصر) و به مدت ۳ هفته موهایش را با شانه شپش، شپش گیری کنید.
۲- استفاده از شانه خیس یا شست وشوی مرطوب
شانه کردن خیس یک روش سنتی برای از بین بردن شپش از موی سر است. این روش دارای مزایایی از جمله قابل مشاهده‌تر شدن شپش‌ها و تمایز آنها از شوره سر و مقرون به صرفه بودن آن است. شستشوی مرطوب یا شانه خیس شامل اسپری کردن مرطوب کننده بر روی موهای مرطوب و استفاده از یک شانه دندانه‌دار و در بعضی موارد یک ذره بین برای مشخص کردن و موشکافی تار به تار موها و برداشتن شپش‌ها از سر فرد است، اگرچه روش شستشوی مرطوب می‌تواند موثر واقع شود اما روش بسیار زمانی‌بر بوده و برای تکمیل نیاز به کمی صبر و تحمل دارد.
استفاده از سایر روش‌های خانگی برای رفع شپش سر
میتوانید در کنار شانه شپش از سایر روش‌های خانگی به صورت ترکیبی استفاده کنید. تقریبا تمام داروهای خانگی طبیعی و روش‌های تجربی هستند که افراد در طول تاریخ با آزمون و خطا به آن دست یافته‌اند.
خفه کردن شپش‌ها
برخی متخصصان معتقدند که عمل شانه زنی خیس شپش‌ها را از بین می‌برد و درمان‌های دیگر شامل درمان‌های خفه کننده مانند استفاده از روغن‌های زیتون و نارگیل فقط شپش‌ها را برای مدتی غیرفعال میکنند و عملکرد آنها را مختل می‌نمایند و یا باعث کنترل شدن حرکت آنها می‌شوند در هر حال برای استفاده از این روش:
۱- ابتدا موها را با روغن زیتون یا روغن بادام بپوشانید.
۲- موها را به بخش‌‌های کوچک‌تری تقسیم کنید و از یک قلاب مو و یا شانه مو برای بیرون کشیدن آنها استفاده کنید. موها را زیر نور مستقیم مشاهده کنید و شانه را با آب داغ بشویید.
۳- هنگامی که موهای کودک را کاملاً با شانه خیس شانه کردید با شامپوی معمولی خوب بشویید و این عمل را چند بار تکرار کنید سپس موهایش را خشک کنید.
۴- به هیچ عنوان از روش‌های غیر اصولی و آسیب‌زا مانند سس مایونز و سرکه سفید استفاده نکنید. این روش‌ها علاوه بر غیر بهداشتی بودن کثیف نیز هستند و آسیب رسان و تهاجمی محسوب می‌شوند.
۵- پس از اتمام کار حتماً حوله و شانه شپش را با محلول ۱۰% سفیدکننده و ۲% محلول لیسول به مدت ۳۰ دقیقه خیس کرده و آنها را خوب بشویید. به عنوان یک روش جایگزین میتوانید آن را به مدت ۳۰ دقیقه در سرکه خیس کنید و ۱۰ دقیقه در آب جوش بجوشانید.
۶- مراحل را به صورت روزانه و در مدت زمان یک هفته انجام دهید و سپس هر شب از روش شانه خیس جهت کنترل وجود آنها بر روی سر استفاده نمایید.
درمان شپش سر با روغن‌های اساسی
شپش‌ها را با روغن‌های اصلی درمان کنید؛ این روغن‌ها به هیچ عنوان خوردنی نیستند و در حقیقت برخی از آنها حتی سمی نیز هستند. قبل از استفاده از روغن‌های اصلی همیشه آنها را با یک روغن حامل به عنوان پیش برنده و کاتالیزور ترکیب نمایید و پس از رقیق شدن آن را پشت دست کودک تست کنید، اگر واکنش آلرژیکی نشان نداد این روغن بدون عارضه بوده و برای استفاده مناسب است. بعضی از کودکان نسبت به این روغن‌ها واکنش آلرژیک دارند که البته بسیار نادر است و معمولاً آلرژی بیشتر نسبت به روغن درخت چای است، اگر فرزندتان به یک مورد آلرژی نشان داد مورد بعدی را امتحان نمایید. روغن‌هایی که اثر درمانی دارند عبارتند از روغن درخت چای، روغن اسطوخودوس، روغن گل میخک، روغن اکالیپتوس، روغن آنیسون، روغن برگ دارچین، روغن آویشن قرمز، روغن نعناع و روغن جوز هندی.
مراحل استفاده:
۱- مقداری روغن زیتون را با مقدار ۱۵ تا ۲۰ قطره از روغن‌های اصلی نام برده مخلوط کنید و این مخلوط را بر روی پوست بمالید و بگذارید حداقل ۱۲ ساعت روی موی سر بماند و سپس آن را با شامپوی همیشگی‌تان شستشو داده و خشک نمایید.
۲- یک روش جایگزین مخلوط نمودن حدود ۱۵ تا ۲۰ قطره از روغن‌های اصلی در ۴ میلی‌گرم الکل است. مخلوط را درون بطری اسپری ریخته و موها را با آن اسپری کنید و بگذارید تا حدود ۱۲ ساعت روی موهایتان بماند، پس از از بین بردن شپش‌ها همچنین میتوانید به صورت روزانه از اسپری الکل جهت پیشگیری از ابتلای مجدد به شپش سر کمک بگیرید.
** به یاد داشته باشید شانه زدن موها برای از بین بردن شپش و تخم آنها کاملاً ضروری است و هیچ روش مناسب‌تری برای جایگزینی آن وجود ندارد.**
** سم زدایی کل خانه جهت زدودن شپش‌ها از منزل اصلا لزومی ندارد حتی اگر اکثر اعضای خانواده نیز دچار شپش سر هستند این عارضه با درمان‌های گفته شده خود به خود رفع خواهد شد و اصلا لزومی ندارد که خانه را سمپاشی کنید.**
– از این محصولات و روش‌ها اکیداً خودداری کنید:
در این مطلب مواردی هستند که مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های واگیردار CDC توصیه می‌کند برای رهایی از دست شپش‌ها انجام ندهید:
۱- هیچگاه از مقادیر اضافی‌تر از آنچه به عنوان مقادیر در ترکیب روغن‌ها ذکر شد جهت درمان استفاده نکنید با این کار به هیچ عنوان شپش‌ها زودتر نمی‌میرند بلکه شما یک مشکل و آسیب جدی را به موهایتان وارد می‌کنید.
۲- از مصرف هر گونه داروی شیمیایی و تماس آن با چشم به شدت خودداری کنید در صورت تماس دارو با چشم سریع چشمتان را بشویید.
۳- بیش از دو یا سه بار از یک روش درمانی استفاده نکنید و روش‌های درمانی متعددی را امتحان نمایید، زیرا شپش‌ها خود را با روش‌ها تطبیق داده و درمان بی‌اثر می‌گردد.
۴- از بیشتر از یک داروی شیمیایی شپش سر به طور همزمان استفاده نکنید استفاده بیش از حد از یک دارو و یک درمان هیچ گاه شپش را زودتر نخواهد کشت و فقط صدمه شدیدتری به موهایتان می‌زند.
۵- خانه یا محل زندگی خود را دود اندود نکنید؛ دود اندود کردن فضای خانه برای کشتن شپش‌ها راه حل مناسب و کاربردی نیست.
۶- در صورتی که دچار عارضه شپش سر هستید از نرم کننده‌ها استفاده نکنید. استفاده از نرم کننده‌ها در سر شپشی، مانع درمان شپش‌ها می‌شوند و مانند یک لایه مانع در برابر از بین بردن آنها عمل میکنند.
۷- از شامپوی شپش کُش لیدان به عنوان یک روش درمانی اولیه جهت از بین بردن شپش از موی کودک استفاده نکنید. آکادمی اطفال آمریکا AAP به هیچ عنوان استفاده از این محصول را برای موی کودک توصیه نمیکند، زیرا استفاده بیش از حد از این محصول شیمیایی می‌تواند برای مغز و سیستم عصبی سمی باشد. این موسسه توصیه می‌کند در صورت نتیجه نگرفتن از سایر روش‌ها از این محصول شیمیایی استفاده کنید.
عوارض جانبی استفاده از روش‌های شیمیایی و شامپو‌های شپش کُش
– شوره سر
– احساس سوزش در سر و خارش، در صورت استفاده از شامپو به مدت طولانی
– قرمزی و تورم چشم
– قرمزی و سوختگی پوست سر و پوست صورت در صورت برخورد با پوست صورت
– تاول زدن پوست صورت
استفاده از مواد طبیعی خانگی برای از بین بردن شپش‌ها
۱- پیاز یک ماده ضدعفونی کننده
پیاز با خاصیت ضدعفونی کنندگی و ضد باکتریایی خود از جمله محصولات طبیعی خانگی عالی و کاربردی جهت از بین بردن شپش از موی سر است. پیاز به دلیل گوگردی که در خود دارد شپش‌ها را خفه نموده و می‌کشد. آب پیاز را گرفته و بر روی پوست سر و موها مالش دهید چشمها را ببندید و هر از چند گاهی جهت جلوگیری از سوزش چشمها آنها را با آب بشویید و پس از حدود ۲ ساعت استراحت آب پیاز روی موها را شستشو داده و سپس در حالی که هنوز خیس هستند با شانه شپش گیر، شپش‌های مرده را از روی سر جمع کنید.
۲- آبلیمو
آبلیموی طبیعی با خاصیت اسیدی خود شپش‌ها و تخم آنها را از بین می‌برد و هرازگاهی در جهت جلوگیری از نفوذ شپش به موی سر فرزندتان در صورتی که احتمال می‌دهید در مدرسه از دوستانش شپش بگیرد، موهایش را با آب لیمو شستشو دهید.
۳- نیم یا گیاه یاس بنفش هندی
این گیاه یک حشره کش طبیعی است که به نسبت سایر حشره کش‌های شیمیایی مانند لوسیون مالاتیون و شامپوی لیندان (که علاوه بر مقاومت شپش به آنها باعث سوختگی‌های درجه دو در پوست سر و حتی پوست صورت نیز می‌گردند) عوارضی نداشته و بسیار مورد کاربردی است. این گیاه علاوه بر خاصیت میکروب کشی برطرف کننده سوختگی‌های ناشی از استفاده از مواد شیمیایی بر پوست سر نیز خواهد بود. مقدار روغن نیم خالص را روی پوست سر و موها مالش دهید و پس از حداقل یک ساعت استراحت، آن را با یک شامپوی ملایم مانند شامپوی بچه بشویید و سپس از شانه شپش گیر جهت شپش گیری شپش‌های روی موها استفاده کنید. این روش را سه بار در هفته به مدت ۱ تا ۲ ماه تکرار نمایید. همچنین میتوانید برگ یا دانه این گیاه را نیز آسیاب کرده و با مقداری روغن نارگیل ترکیب نموده و سپس بر روی موهایتان بمالید یک شب روی سرتان بماند و صبح روز بعد بشویید این کار را ۱ بار در هفته به مدت ۲ ماه تکرار کنید تا نتیجه مطلوب بگیرید.
منبع: lice home remedies